Χιλιάδες Έλληνες εγκατέλειψαν τις εστίες τους , μη αντέχοντας τις πιέσεις και τα χαράτσια των Οθωμανών και μετοίκησαν στις πόλεις της Κεντρικής Ευρώπης , την Ρωσία και τα παράλια της Μαύρης Θάλασσας, την Αίγυπτο και αλλού. Όπου εγκαταστάθηκαν , κουβάλησαν με περηφάνια την καταγωγή τους , εργάστηκαν , διακρίθηκαν και πρόκοψαν, προκαλώντας τον θαυμασμό όλων μέχρι σήμερα. Είναι γνωστό πως ξόδεψαν πολλά χρήματα για να ιδρύσουν σχολεία στις νέες τους κοινότητες αλλά δεν αρκέστηκαν σ’ αυτό. Διέθεσαν , με γενναιοδωρία , μεγάλα χρηματικά ποσά για την ίδρυση σχολείων και διαφόρων ευαγών ιδρυμάτων στις γενέτειρές τους αλλά και σε άλλες Ελληνικές πόλεις, που ακόμη τις κοσμούν.
Πρωταρχικός τους στόχος ήταν η καταπολέμηση της αμορφωσιάς. Να μάθουν τα παιδιά την μητρική τους γλώσσα. Να μάθουν γράμματα και να γίνουν άνθρωποι , κατά το πρόσταγμα του Κοσμά του Αιτωλού. Έδωσαν απλόχερα υποτροφίες , σε παιδιά , κάλυψαν έξοδα και αμοιβές δασκάλων, πλήρωσαν για την συντήρηση σχολείων και συνέβαλαν στην έκδοση αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, λεξικών , σχολικών βιβλίων κτλ. Το έργο τους υπήρξε μεγαλειώδες και συνετέλεσαν στην διατήρηση της Ελληνικής γλώσσας, την κατάκτηση της γνώσης και την διάδοση των εθνικοαπελευθερωτικών ιδεών , αφήνοντας πίσω τους, με το προσωπικό τους παράδειγμα, την ιδέα της προσφοράς.
Ομολογουμένως , οι πλούσιοι έλληνες της Διασποράς υπήρξαν συνεχιστές της μακραίωνης παράδοσης, που ξεκίνησε με την ίδρυση της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και βασιζόταν στην χριστιανική αρχή της αγάπης για τον άνθρωπο, αλλά και στην ελληνική παράδοση που είχε στο κέντρο τον άνθρωπο. Η περίθαλψη ορφανών , γερόντων και αδυνάτων υπήρξε συστατικό στοιχείο της Βυζαντινής κοινωνίας και συνεχίστηκε ακόμη και όταν χάθηκε η κρατική της οντότητα. Αντιθέτως , στην Δύση μέχρι τον 18ο περίπου αιώνα τα νοσοκομεία και τα ορφανοτροφεία ήταν περισσότερο ιδρύματα εγκατάλειψης ! Μια απλή ανάγνωση του «Όλιβερ Τουϊστ» μας μεταφέρει στο κλίμα της εποχής στην Αγγλία.
Συγκινητικά υπήρξαν τα παραδείγματα Ελλήνων που δεν έκαναν οικογένεια , γιατί πίστευαν ότι έτσι θα μπορούσαν να αφήσουν την περιουσία τους στην υπηρεσία της Ελλάδας !Εξίσου συγκινητικά ήσαν τα παραδείγματα φτωχών που έδωσαν τα τελευταία λιγοστά λεφτά τους το ρολόι τους , ή το μοναδικό τους απόκτημα για να αγοράσουν το εισιτήριο και να ταξιδέψουν στην Ελλάδα όπου και άφησαν την τελευταία τους πνοή πολεμώντας για την λεφτεριά της ! Αναρίθμητες πράξεις μεγαλείου στις σελίδες της ανθρώπινης ιστορίας , ανθρώπων που στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων.
Ανάμεσά τους ωστόσο , υπήρξαν και εκείνοι που καταχρηστικά , όχι μόνο τους έχει αποδοθεί ο τίτλος του Εθνικού Ευεργέτη, αλλά και η τιμή να αποκαλούνται Έλληνες. Πολιτικάντηδες, καιροσκόποι, αδίστακτοι εκμεταλλευτές περιστάσεων ριγμένοι στον αγώνα προς ίδιον πλουτισμό ! Άνθρωποι που ανενδοίαστα πλούτισαν εις βάρος του συνόλου. Τότε… και τώρα, ντόπιοι και ξένοι πιστωτές ομολογούν την ενοχή τους, κερδοσκοπώντας εις βάρος των Ελλήνων στο σκοτάδι της αδιαφάνειας και της συνωμοσίας. Ανάμεσά τους και κάποιοι από αυτούς που ζητούν την ψήφο μας, «σεβαστοί» μας εκπρόσωποι διαμεσολαβητές της πραγματοποίησης των στόχων της διεθνούς κεφαλαιοκρατίας που έχουν φροντίσει , με τον εξευτελισμό της παιδείας να επαναφέρουν την αμορφωσιά…
